Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για την κολπική μαρμαρυγή….

Τι είναι η κολπική μαρμαρυγή;

Η κολπική μαρμαρυγή είναι αφενός η πιο συχνή αρρυθμία της καρδιάς. Αφετέρου στην πράξη πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν καρδιαγγειακή νόσος όπως η υπέρταση και η στεφανιαία νόσος επειδή επηρεάζει μακροπρόθεσμα την πρόγνωση του ασθενούς.

Πόσο συχνή πάθηση είναι, τι δείχνουν τα νούμερα; Πως ανιχνεύεται;

Παλαιότερα πιστεύαμε ότι αφορά μόνο στο 1% του πληθυσμού. Τα τελευταία χρόνια αρχικά η χρήση έξυπνων πιεσομέτρων και πρόσφατα η χρήση έξυπνων τεχνολογιών έχει αλλάξει άρδην τους τρόπους ανίχνευσης και αυξάνεται συνεχώς η επίπτωση της νόσου. Όποιος κατέχει ένα έξυπνο κινητό (smartphone) μπορεί να αντιληφθεί από πληθώρα εφαρμογών ότι ο ρυθμός του δεν είναι σταθερός. Η διάγνωση της κολπικής μαρμαρυγής είναι αρκετά εύκολη ακριβώς επειδή καταργείται η ρυθμικότητα του καρδιακού σφυγμού και επικρατεί ένας ακανόνιστος κτύπος,  ένας χαώδης ρυθμός. Από έτους μάλιστα κυκλοφορούν στο εξωτερικό και αναμένονται στην Ελλάδα έξυπνα ρολόγια με τα οποία μπορεί μόνος του ο καθένας να κάνει ηλεκτροκαρδιογράφημα και να το αποστείλει μετά στον γιατρό.

Επί του παρόντος με βάση στοιχεία από την ηλεκτρονική συνταγογράφηση εκτιμάται ότι 300.000 Έλληνες εμφανίζουν κολπική μαρμαρυγή (3% του πληθυσμού), αλλά γίνεται αντιληπτό ότι τα νούμερα αυτά θα αυξάνονται συνεχώς.

Που οφείλεται; Ποιοι είναι οι πιο συχνοί παράγοντες κινδύνου;

Στο σημείο αυτό πρέπει να διαχωρίσουμε την αιτία και τις αφορμές. Ειδικότερα το αίτιο είναι έκτοπος καρδιακός ιστός στα σημεία όπου οι πνευμονικές φλέβες εκβάλλουν στην καρδιά. Έκτοπο ιστό έχουμε όλοι οι άνθρωποι, απλά χρειάζονται κάποιες αφορμές για να πυροδοτηθούν αυτά τα έκτοπα κέντρα. Πυροδότες  σε γενικές γραμμές είναι άλλες καρδιακές παθήσεις όπως οι βαλβιδοπάθειες, η καρδιακή ανεπάρκεια και η υψηλή αρτηριακή πίεση. Συχνά όμως δεν συνυπάρχει καρδιακή νόσος και είναι άλλοι παράγοντες που συντελούν στην ενεργοποίηση των έκτοπων κέντρων. Το lifestyle της εποχής μας και η παχυσαρκία συμμετέχουν ενεργά στην όλη διαδικασία. Ειδικότερα, η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση μετά από ένα βαρύ γεύμα σε μια κουραστική μέρα και ακόμα περισσότερο μετά κατανάλωση αλκοόλ είναι ίσως ο πλέον συχνός πυροδότης κολπικής μαρμαρυγής. Όσον αφορά στο αλκοόλ το κόκκινο κρασί μέσω των τανινών προκαλεί μεγαλύτερη παλινδρόμηση, γεγονός που έρχεται σε αντιπαραθέση με την προστατευτική δράση των αντιοξειδωτικών ουσίων του κόκκινου κρασιού στην στεφανιαία νόσο.

Είναι γνωστό στο ευρό κοινό ότι διαταραχή της λειτουργίας του θυρεοειδούς προκαλούν συχνά κολπική μαρμαρυγή, δεν είναι όμως γνωστό ότι η έντονη άσκηση σε ανταγωνιστικό επίπεδο συνδέεται με αυτήν την αρρυθμία όχι όμως κατά την άσκηση αλλά μετά το πέρας αυτής. Τέλος όταν κάποιος ξυπνάει με κολπική μαρμαρυγή πρέπει πάντα να διερευνούμε τον ρόλο της υπνικής άπνοιας ειδικά εάν ο ασθενής ροχαλίζει έντονα και αναφέρει ότι ξυπνάει κουρασμένος.

Υπάρχει κληρονομική προδιάθεση;

Είναι σαφές ότι υπάρχει κληρονομική προδιάθεση αφού εμφανίζεται πιο συχνά εντός της ίδιας οικογένειας αλλά δεν έχουν αναγνωριστεί συγκεκριμένα γονίδια ούτε υπάρχει ρόλος για γενετικό έλεγχο στους ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή

Με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται;

Οι περισσότεροι ασθενείς μπορεί να αισθανθούν τον ακανόνιστο κτύπο της καρδιάς τους, το αναφερόμενο και αίσθημα παλμών ενώ σε άλλες περιπτώσεις αναφέρεται δύσπνοια, ζάλη ή μόνο εύκολη κόπωση. Δυστυχώς σε κάποιες περιπτώσεις τα αρχικά συμπτώματα είναι ήπια και δεν ανησυχούν τον ασθενή και υπάρχει ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών που εμφανίζονται με αγνώστου ενάρξεως κολπική μαρμαρυγή με την οποία έχουν εξοικιωθεί και δεν αναφέρουν συμπτώματα. Τώρα πια ασχολούμαστε πιο επισταμένα με αυτούς τους ασθενείς και προσπαθούμε να διακόψουμε την αρρυθμία για να αξιολογήσουμε σωστά το πως αισθάνονται.

Τι συμπτώματα μας προκαλεί η κολπική μαρμαρυγή;

Στην κολπική μαρμαρυγή οι κόλποι της καρδιάς συστέλλονται άρρυθμα και ανοργάνωτα προκαλώντας συχνά συμπτώματα όπως αίσθημα παλμών, δύσπνοια, ζάλη και εύκολη κόπωση.

Μπορεί να είναι παροδική; Πότε πρέπει να μας οδηγήσει στον γιατρό;

Στις πλείστες των περιπτώσεων των ασθενών που αντιλαμβάνονται την αρρυθμία η κολπική μαρμαρυγή έρχεται και παρέρχεται, διαρκεί απλά ώρες και την ονομάζουμε παροξυσμική. Όταν οι «επισκέψεις» της στην καρδιά μας διαρκούν ημέρες την ονομάζουμε εμμένουσα ενώ χρόνια ονομάζουν οι γιατροί την κολπική μαρμαρυγή που δεν μπορεί πια να αναταχθεί, να διακοπεί.

Σε όλες πάντως τις περιπτώσεις πρέπει να επισκεπτόμαστε τον καρδιολόγο μας, οποίος είναι υπεύθυνος για την ολιστική διαχείριση της νόσου, όπως συμβαίνει με την στεφανιαία νόσο.

Είναι επικίνδυνη εάν μείνει χωρίς θεραπεία, τι κινδύνους κρύβει;

Επειδή το αίμα στην καρδιά λιμνάζει οτάν αυτή μαρμαίρει, οι ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή έχουν διπλάσιο κίνδυνο θανάτου, τριπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας και πενταπλάσιο κίνδυνο αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου.

Υπάρχει πρόληψη; Τι μπορούμε να κάνουμε για να προλάβουμε την νόσο;

Αφού τους αναγνωρίσουμε, προσπαθούμε να ελέγξουμε ή να τροποποιήσουμε παράγοντες που συντελούν στην εμφάνιση της κολπικής μαρμαρυγής, όπως η υπέρταση, η παχυσαρκία, η υπνική άπνοια και η κατανάλωση αλκοόλ.

Πως αντιμετωπίζεται;

Πρώτον, χορηγούμε αντιπηκτικά στους ασθενείς που έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης εγκεφαλικού. Σε γενικές γραμμές όσοι είναι >65 ετών ή εμφανίζουν άλλες καρδιακές παθήσεις πρέπει να λαμβάνουν αντιπηκτικά φάρμακα. Παράλληλα, αποκαθιστούμε την φυσιολογική λειτουργία της καρδίας είτε με χορήγηση αντιαρρυθμικών φαρμάκων είτε πιο αποτελεσματικά με την κατάλυση (ablation) κολπικής μαρμαρυγής.

Πότε χρειάζεται και πως γίνεται η επέμβαση; Ποιοι ασθενείς δεν μπορούν να υποβληθούν στην επέμβαση; Τι αποτελεσματικότητα και τι κινδύνους έχει;

Όλοι οι ασθενείς με συμπτώματα είναι υποψήφιοι για κατάλυση ειδικά εάν έχουν αποτύχει τα αντιαρρυθμικά φάρμακα. Δεν συνιστάται η επέμβαση σε ηλικιωμένους ασθενείς που εμφάνιζουν χρόνια την αρρυθμία.

Η επέμβαση πραγματοποιείται από το δεξιό μηρό υπό ήπια νάρκωση και διαρκεί περίπου 90 λεπτά. Σκοπός της είναι να φτιαχθεί μια μόνιμη «αντιπυρική» ζώνη που θα εμποδίζει την αρρυθμία να εισέλθει στην καρδιά. Οι ασθενείς παραμένουν στο νοσοκομείο για μία ημέρα.

Οι νέες τεχνολογίες κρυοπηξίας των πνευμονικών φλεβών παρουσιάζουν πολύ υψηλή αποτελεσματικότητα (>80% στην παροξυσμική μορφή και >60% στην εμμένουσα μορφή), μεγαλύτερη ασφάλεια και έχουν μειώσει κατά πολύ τον χρόνο της επέμβασης σε λιγότερο από 90 λεπτά, ενώ πρέπει να σημειωθεί ότι η επιτυχία συνοδεύεται από οριστική διακοπή πολλών από τα φάρμακα. Οι κίνδυνοι σε κέντρα με μεγάλο όγκο περιστατικών είναι ελάχιστοι και παροδικοί και αφορούν κυρίως την πρόσβαση από τον μηρό.

Τι νεώτερο υπάρχει σήμερα στην θεραπεία της κολπικής μαρμαρυγής;

Έως τώρα ξέραμε ότι η κατάλυση βελτιώνει μόνο την ποιότητα ζωής των ασθενών και μειώνει τον κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο. Με βάση τις τελευταίες μεγάλες μελέτες γνωρίζουμε ότι στους περισσότερους ασθενείς αλλάζουμε την φυσική ιστορία της νόσου και παρατείνουμε σημαντικά το προσδόκιμό τους. Η ευζωία και η μακροζωία αποτελούν άλλωστε τους θεμελιώδεις στόχους της ιατρικής.